‘Beweging is de bron van iedere grandioze creatie en transformatie.’
Voor degenen die een snel antwoord willen: Ja!
Ons zenuwstelsel is een krachtig systeem, aangestuurd door de hersenen. Als mens hebben we de vrije wil om keuzes te maken. Maar waarom benutten we ons instinctieve vermogen tot herstel niet volledig en blijven we vaak hangen in een trauma? Waarom is het zo moeilijk om een traumatische ervaring ‘los’ te laten?
Het brein en het zenuwstelsel
Volgens het Triune Brain Model van Paul MacLean zijn onze hersenen opgebouwd uit drie evolutionaire lagen:
1. Reptielenbrein (hersenstam & cerebellum): regelt basisfuncties zoals ademhaling, hartslag en instinctieve reacties (vechten, vluchten, bevriezen).
2. Limbisch brein (zoogdierenbrein): stuurt emoties, motivatie en geheugen aan en bevat structuren zoals de amygdala (emotieverwerking) en de hippocampus (geheugen).
3. Neocortex (menselijk brein): het meest ontwikkelde deel, verantwoordelijk voor logisch denken, taal, creativiteit en bewustzijn.
Het lijkt erop dat we vaak vergeten dat ons lichaam niet alleen op denken is gebouwd, maar juist ook op voelen, bewegen en waarnemen. In een wereld waar rationaliseren en analyseren de norm zijn, zoeken we naar logische verklaringen en pasklare oplossingen. Maar vaak werkt dat niet.
Een mens is meer dan zijn intellect. Het hele lichaam heeft een geheugen en wil ons beschermen, maar we zijn vergeten hoe we daarnaar kunnen luisteren. Zoals Peter A. Levine zegt: “De natuur is ons niet vergeten, wij zijn de natuur vergeten.
Wat kunnen dieren ons leren over traumaverwerking?
Als een wild dier wordt opgejaagd, zal het vluchten als dat mogelijk is, vechten als er kans op overleven is, of… het bevriest. Dit laatste instinct is uiterst nuttig: een onbeweeglijk dier wordt vaak niet opgemerkt, als oneetbaar beschouwd of krijgt een kans om alsnog te ontsnappen. Bovendien zorgt bevriezing voor verdoving, waardoor het dier minder pijn voelt als het toch gegrepen wordt.
Overleeft een prooidier de aanval, dan zoekt het een veilige plek op en schudt, rilt of trilt de opgeslagen stress letterlijk van zich af. Het zenuwstelsel voltooit de cyclus en de spanning verdwijnt. Daarna gaat het verder, alsof er niets is gebeurd. Het dier wéét wat het moet doen, vóélt wanneer het dat moet doen en is zich gewaar van zijn omgeving. Weten, voelen en gewaarworden zijn instinctieve vermogens.
Bij mensen werkt dit mechanisme anders. Ons zenuwstelsel reageert net als dat van dieren met vechten, vluchten of—zoals bij trauma—bevriezen, maar in tegenstelling tot dieren blijven we vaak in die toestand hangen. De stress stapelt zich op en raakt verankerd in ons lichaam. Vergelijk het met 75 of hoger mA aan stroom die zich ophoopt in het lichaam zonder ontlading: het blijft vastzitten. Die spanning creëert een onbeweeglijke toestand, die kan uitmonden in onverklaarbare vermoeidheid, emotionele uitbarstingen, depressiviteit, een tekort aan vitaliteit of er ontstaan lichamelijk klachten.
De kracht van beweging
Beweging brengt letterlijk warmte, vitaliteit en opent de weg naar herstel. Dit gebeurt niet met kracht, maar door een subtiele, veilige heractivatie van het instinctieve proces. Wanneer het lichaam de cyclus wél kan voltooien, blijft stress niet chronisch aanwezig. We ontdooien als het ware van binnenuit.
Dans biedt een natuurlijke manier om dit proces te ondersteunen. Niet door na te denken, herbeleven of te oordelen, maar door te ervaren en waar te nemen. Door letterlijk in beweging te komen en het dierlijke waarnemingsvermogen te activeren—ons te verbinden met de omgeving en onszelf—krijgt het lichaam de kans om spanning los te laten. Dit herstelt niet alleen de balans in het zenuwstelsel, maar laat ook instinct, emoties en intellect weer samenwerken. Zo versterken we het vermogen om te genieten en ons weer met anderen en onszelf te verbinden, wat zorgt voor levendigheid en vitaliteit. Wanneer we onze dierlijke instincten op een gezonde manier benutten, ontstaat er ook sensualiteit en een gevoel van verwondering.
Een trauma hoeft niet tot in detail herbeleefd te worden om geheeld te worden. Wel moet de cyclus van stress—freeze naar stress-release—afgemaakt worden om verder te kunnen. Dát is wat we van dieren kunnen leren: beweeg jezelf door je angsten heen.
Fluere-dans: terug in de stroom van het leven
Het menselijk zenuwstelsel is niet alleen gericht op vechten, vluchten of bevriezen, maar ook op speelsheid, creativiteit, verwondering, sociale verbinding en nog veel meer. Wanneer we dit bewust activeren, ontstaat er een gevoel van aanwezigheid, want weten, voelen en gewaarworden zijn instinctieve vermogens. Dans heeft de kracht van dat dierlijk instinct.
Fluere-dans zet je weer met beide ‘pootjes’ op de aarde.
